Terug

Ubuntu, Buen Vivir en Bruto Nationaal Geluk: lessen uit inheemse wereldbeelden

Westerse welzijnsbegrippen baseren zich nog steeds op de scheiding mens en natuur. Over het gebruiken van natuurlijke hulpbronnen, in plaats van het respecteren van hun intrinsieke waarden. En economische groei wordt nog steeds beschouwd als de motor voor welzijn,’’ aldus van Norren. Zij promoveerde op niet-westerse welzijnsbegrippen en hun doorwerking in beleid, recht en de SDG’s.

Ubuntu: ik ben omdat wij zijn
Dat het mondiale Zuiden begrippen uit het Westen overneemt vinden we normaal. Omgekeerd minder. In 1994 , toen Mandela president werd, volgt Dorine een studie-uitwisseling in Zuid-Afrika. Daar leert ze Ubuntu kennen: ik ben omdat wij zijn. Het kan mèt jou alleen goed gaan, als het met de gemeenschap ook goed gaat. In het heden, maar ook in het verleden en de toekomst. Dus je houdt rekening met je voorouders en de volgende generaties. Gelijkheid, inclusiviteit en verantwoordelijkheid zijn je bijdrage aan de samenleving. In het rechtssysteem van Bantu volkeren staat herstellen van de harmonie centraal in plaats van straffen. Ubuntu zegt dat niemand , ongeacht crimineel, ziek , oud of gehandicapt is, waardeloos is. Iedereen is een deel van het geheel.

Als diplomaat leert Dorine in Bhutan over het Bruto Nationaal Geluk. Dat beleid volgt het Boeddhisme om het middenpad te bewandelen. De pilaren zijn cultuur, sociaal-economische behoeften, natuur en goed bestuur. Een goede balans tussen die 4 schept een gelukkige maatschappij. ,,Voor Bhutanezen betekent geluk innerlijke rust en balans. Gematigdheid is essentieel . Neem wat je nodig hebt , niet meer’’, aldus Dorine.

Buen Vivir

In Ecuador en Bolivia is Buen Vivir ingevoerd in de grondwet en het beleid. Het zegt : vanuit het bewustzijn dat de aarde ons voedt en wij onderdeel zijn van  de natuur, worden alle systemen binnen Buen Vivir aangepast  aan de aarde. Basis is het inheemse biocentrische  wereldbeeld van de Quecha ,Sumak Kwasay, waarin de aarde leidend is.  Bedrijven die schade aanbrengen aan de natuur kunnen door iedereen aangeklaagd worden. ,,Mensen moeten onderling geven en nemen , maar ook met de natuur. Als inheemse volkeren iets drinken, gooien ze vooraf een klein beetje water op de grond. Ook Moeder Aarde krijgt iets te drinken. Het besef dat niets van wat van de natuur krijgen vanzelfsprekend is , maakt dat wij de bewaarders van de natuur zijn’’, aldus Dorine.

In haar proefschrift toont Dorine hoe welzijnsbegrippen in het beleid zijn verwerkt en concreet gerealiseerd worden. ,,Het beeld dat het Westen alles te bieden heeft , is compleet achterhaald.  We slagen er niet in om armoede, eenzaamheid en ecologische rampspoed te voorkomen’’, aldus Dorine.

Ubuntu, Boeddhisme en Buen Vivir delen een holistische blik op het leven. Alles en iedereen is onlosmakelijk met elkaar verbonden. En de natuur is er niet alleen voor ons, maar wij zijn er ook voor de natuur. Nog volgens Dorine is de vraag of het Westen en de SDG’s of de Duurzame Ontwikkelingsdoeleinden open staan voor het mondiale Zuiden. Waarbij actiegerichte masculiniteit gemitigeerd wordt door feminiene compassie, empathie, zorg en aandacht voor dialoog.

Volgens Dorine van Norren de basis om internationale ontwikkelingsagenda’s gezamenlijk te definiëren.